Multilingual pilots presentations >>

Lugina e Sipërme e Vjosës ndodhet në Shqipërinë Juglindore, aty ky rrjedh një prej lumenjëve të fundit të egër të mbetur në Evropë, Lumi Vjosa. Lumi buron në Malin Pind në Greqi, hyn në territorin Shqiptar në pikën kufitare të Tre Urave, dhe vazhdon rrjedhën në drejtim të veriut deri në Grykën e Këlcyrës, që shënon kufirin verior të Luginës së Sipërme të Vjosës. Në të dyja anët e Lumit shtrihen fusha agrare të alternuara me kodra të thepisura të mbuluara më një bimësi të pasur mesdhetare. Në këto terrene janë vendosur një seri vendbanimesh rurale si edhe dy qendrat historike urbane të Përmetit dhe Këlcyrës. Në lartësi shtrihen masive malore të karakterizuar nga një klimë kontinentale me burime ujore, pyje dhe kullota të pasura. Të dhënat arkeologjike dhe historike dëshmojnë për një popullim të vazhdueshëm të zonës, ku komunitetet kanë lënë gjurmë të një trashëgimie të pasur materiale dhe kanë transformuar peizazhin në përputhje me nevojat e tyre. Nga ana tjetër, dinamika e ngjarjeve historike ka ndikuar në ekzistencën e pakicave të ndryshmë etnike. Gjatë Luftës së Dytë Botërorë, Lugina e Sipërme e Vjosës ishte një nga frontet kryesore të luftimit në konfliktin Greko-Italian, duke çuar në militarizimin dhe fortifikimin e zonës. Me vendosjen e regjimit komunist në Shqipëri, pas Luftës së Dytë Botërore (1944-1990), peizazhi historik pësoi transformime drastikë si rezultat i industrializimit të thellë të ekonomisë në zonat rurale dhe urbane. Gjatë Luftës së Ftohtë, duke pasur parasysh pozicionin gjeografik në kufi me Greqinë, rajoni u kthye në një zonë thellësisht të militarizuar nëpërmjet ndërtimit të instalimeve ushtarake, të tilla si bunkerë, llogore, kundërajrorë, klonë, etj. Për më tepër, politika kombëtare e unifikimit e zbatuar në këtë kohë, rezultoi në ndrydhjen e diversitetit te identiteteve kulturore. Pas rënies së regjimit komunist në vitet 1990 dhe ndryshimeve të thella politike, sociale dhe ekonomike që pasuan, territoret e Luginës së Vjosës përjetuan emigrim masivë, shpopullim të zonave rurale, dhe një shkallë të lartë papunësie që preku veçanërisht gratë dhe të rinjtë. Si një përpjekje për të kapërcyer krizën e gjatë të tranzicionit, vitet e fundit, turizmi është shfaqur si një zgjidhje praktike, duke përfituar edhe nga trashëgimia e pasur natyrore dhe kulturore e rajonit.

Nisma e projektit INCULTUM në Luginë u fokusua në trashëgimine e prekshme dhe të paprekshme të grupit etnik të Vllehve, me qëllim rregjistrimin, ruajtjen dhe promovimin e vlerave kulturore, aktualisht të rrezikuara të këtij minoriteti. Vllehtë janë një komunitet kulturor dhe etno-linguistik të dalluar nga gjuha e tyre, një dialekt i Latinishtes, si dhe nga mënyrat e jetesës, bazuar kryesisht në blegtorinë shtegtare. Aksionet në zonën e studimit aplikuan një qasje nga baza për të rikrijuar aspekte të së shkuarës së Vllehve, nëpërmjet rindërtimit të një banese autentike dhe krijimit të hartave të itinerareve nomadike. Vizualizimi i rrugëve nomadike bëri të mundur eksplorimin e një peizazhi të paprekur historik dhe natyror. Rrugët kalojnë në zona të margjinalizuara rurale që shpesh nuk përfitojnë nga turizmi. Prandaj, përveç promovimit të trashëgimisë kulturore dhe natyrore që gjendet përgjatë rrugëve, lëvizjet mund të ofrojnë përfitime ekonomike për komunitetet lokale. Një rrjet virtual i aktorëve dhe turistëve u krijua nëpërmjet shpërndarjes së informacionit në media sociale. Të dhëna të shkarkueshme GIS/GPS u publikuan online, së bashku me informacione të tjera në formën e guidave virtuale dhe paketave turistike të lidhura me monumente, vendbanime, territore dhe rrugë që shtrihen përtej kufijve shtetërore.

Cordinatorë të zonës pilot: CeRPHAAL – Qendra e Kërkimeve dhe Promovimit të Peizazheve Historiko-Arkeologjike Shqiptare, në bashkëpunim me Bashkinë Përmet dhe të tjera institucione lokale, publike dhe private të përfshira në zhvillimin e agroturizmit në zonë.